Βρεφική διατροφή

ΒΡΕΦΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ: ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός σύμφωνα με τον Παγκόσμιο ¨Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος διατροφής τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του βρέφους, ενώ επιπλέον συστήνει τη συνέχιση του ΜΘ κατά την περίοδο του απογαλακτισμού και μέχρι το 2^ο χρόνο ζωής. Ομοίως και η Αμερικανική Εταιρεία Παιδιατρικής συστήνει αποκλειστικό μητρικό θηλασμό για 6 μήνες και συνέχιση του ΜΘ κατά την εισαγωγή στερών τροφών, όλο τον 1^ο χρόνο ζωής ή και περισσότερο, ανάλογα με την επιθυμία μητέρας- παιδιού.

Με βάση την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας Ηπατολογίας και Διατροφής (ESPGHAN), ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 4 μήνες, ενώ επιθυμητός στόχος είναι ο αποκλειστικός ή κυρίως θηλασμός για περίπου 6 μήνες. Επιπλέον, οι στερεές τροφές δεν πρέπει να εισάγονται πριν από τον 4^ο μήνα και όχι αργότερα από τον 6^ο μήνα ζωής.

Μικτή διατροφή

Ο χρόνος έναρξης της μικτής διατροφής εξατομικεύεται και εξαρτάται από τη σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη του βρέφους.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ωρίμανση της νεφρικής και γαστρεντερικής λειτουργίας (> 4 μηνών) και η επίτευξη νευρομυικού συντονισμού. Η ικανότητα ασφαλούς μάσησης και κατάποσης πολτοποιημένης τροφής αναπτύσσεται συνήθως μεταξύ 4 και 6 μηνών

Στοιχεία αναπτυξιακής ωριμότητας του βρέφους για τη έναρξη της μικτής διατροφής είναι:

• Κάθεται με υποστήριξη
• Αναγνωρίζει το κουτάλι και κρατά το στόμα ανοιχτό
• Καταπίνει την τροφή χωρίς να πνίγεται
• Κοιτά με ενδιαφέρον τους άλλους κατά τη διάρκεια των γευμάτων

Ανάπτυξη των γευστικών προτιμήσεων

Τα βρέφη έχουν έμφυτη προτίμηση στις γλυκές και αλμυρές γεύσεις και απέχθεια στις πικρές. Φαίνεται όμως από μελέτες πως οι γευστικές αυτές προτιμήσεις είναι τροποποιήσιμες. Πιο συγκεκριμένα, η πρόωρη και επαναλαμβανόμενη έκθεση του βρέφους στις υγιεινές τροφές (ακόμα και 8-10 φορές), φαίνεται ότι βελτιώνει τις προτιμήσεις του μέχρι και 6 χρόνια μετά, γι αυτό και οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνονται να επιμένουν στη χορήγηση μιας νέας τροφής

 

Σειρά εισαγωγής στερεών τροφών

Η σειρά εισαγωγής δεν είναι αυστηρά καθορισμένη και διαφέρει μεταξύ των πληθυσμών, ανάλογα μ ε τη διατροφική παράδοση και τη διαθεσιμότητα των τροφών. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η σταδιακή εισαγωγή κάθε νέας τροφής σε μεσοδιάστημα 2-7 ημερών με στόχο, αφενός τον εντοπισμό πιθανής αλλεργικής αντίδρασης και αφετέρου την εξοικείωση του βρέφους με την καινούργια γεύση

 

Μέθοδοι σίτισης

Η συνήθης μέθοδος σίτισης είναι η χορήγηση με το κουτάλι πολτοποιημένων τροφών και η σταδιακή εισαγωγή ημιστερεών τροφών.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανόμενη τάση αποφυγής των πολτοποιημένων τροφών, με το βρέφος να σιτίζεται μόνο του με τρόφιμα που επιλέγει και κρατά στα χέρια του. Η μέθοδος αυτή ονομάζεται αυτοαπογαλακτισμός, Baby led weaning (BLW).  Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι ο μεγαλύτερος έλεγχος της διατροφικής πρόσληψης από το βρέφος και η μείωση του κινδύνου υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας. Από την άλλη πλευρά, σημαντική είναι η δυσκολία εξασφάλισης διατροφικής επάρκειας (ενέργεια, σίδηρος) και ποικιλίας.

Πρόσφατα αναπτύχθηκε μια τροποποιημένη μορφή του Baby led weaning, το Baby led introduction to solids, με την οποία δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην εισαγωγή τροφίμων πλούσιων σε ενέργεια και σίδηρο, ενώ παράλληλα τονίζεται η αποφυγή τροφίμων που ενδέχεται να προκαλέσουν πνιγμό στο βρέφος.

 

Βασικές αρχές σίτισης

Σημαντική είναι η τήρηση των αρχών του  responsive feeding, δηλαδή της σίτισης ανταποκρινόμενης στη διάθεση του παιδιού

• Σίτιση αργά και με υπομονή
• Περιορισμός ερεθισμάτων που αποσπούν την προσοχή του βρέφους
• Προσφορά τροφής ανάλογα με τις ενδείξεις πείνας και κορεσμού
• Συνδυασμοί γεύσεων και τροφών με διαφορετική υφή
• Σταδιακή μετάβαση στην αυτόνομη σίτιση (ημιστερεές τροφές από 8-9 μηνών)

 

Αποφυγή τροφίμων

1. Η πρόσληψη ζάχαρης αποτελεί τον κύριο διαιτητικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη τερηδόνας. Η σακχαρόζη σχηματίζει γλυκάνες που ευνοούν την προσκόλληση βακτηριδίων στα δόντια. Επιπλέον εξοικειώνεται το βρέφος στις γλυκές τροφές Συστήνεται πλέον η αποφυγή της ζάχαρης αλλά και η χορήγηση λιγότερων εμπεριεχομένων σακχάρων στη βρεφική διατροφή (κρέμες χωρίς ζάχαρη, ή αποφυγή έτοιμων κρεμών). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση των γονέων-φροντιστών για τη μεγάλη συχνότητα τυποποιημένων/ βιομηχανοποιημένων τροφίμων στην αγορά που προωθούνται ως κατάλληλα για κατανάλωση από τα βρέφη, ενώ περιέχουν ζάχαρη, αλάτι ή trans λιπαρά οξέα (όπως ενδεικτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα, γλυκίσματα κ.α.

 

2. Το αλάτι πρέπει να αποφεύγεται τον 1^ο χρόνο της ζωής, ίσως και τον 2^ο χρόνο, λόγω της επιβάρυνσης της νεφρικής λειτουργίας και της εξοικείωσης του βρέφους στις αλμυρές γεύσεις
3. Το μέλι απαγορεύεται το 1^ο χρόνο ζωής, λόγω πιθανής επιμόλυνσης του με σπόρους κλωστηρίδιου της αλλαντίασης, που μπορεί να προκαλέσουν στο βρέφος σοβαρή νόσο

 

Επί χορτοφαγικής διατροφής ή άλλων ιδιαίτερων διατροφικών συνηθειών

της οικογένειας, και ιδίως των πιο αυστηρών και περιοριστικών εξ’ αυτών (π.χ.

vegan), το βρέφος θα πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα διατροφικά συμπληρώματα ώστε να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνει επαρκή ποσότητα βιταμίνης Β12, βιταμίνης D, σιδήρου, ψευδάργυρου, φυλλικού οξέος, ω-3 λιπαρών οξέων, πρωτεϊνών και ασβεστίου, ενώ παράλληλα να έχει τακτική παιδιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση.

Η ενημέρωση είναι απαραίτητη ώστε οι γονείς να κατανοήσουν ότι οι δίαιτες αυτές δεν είναι διατροφικά επαρκείς και έχουν συγκεκριμένες ελλείψεις

σε θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την ανάπτυξη του βρέφους, και ως εκ τούτου οι συνέπειες της αποτυχίας να ακολουθήσουν τις συστάσεις για τη

διατροφική επάρκεια της δίαιτας του βρέφους είναι σοβαρές.

Σε περίπτωση που επιθυμείτε να υιοθετήσετε τη μέθοδο baby-led weaning, λάβετε υπόψιν τις ακόλουθες συμβουλές:

• Συνήθως η καταλληλότερη ώρα είναι όταν τρώει όλη η οικογένεια.  Η σίτιση με όλη την οικογένεια δίνει την αίσθηση ότι τρώει το ίδιο φαγητό με όλους, χωρίς περιορισμό και παράλληλα η πρόκληση καινούργιων γεύσεων και διαφόρων ειδών φαγητού δίνει το έναυσμα της δοκιμής.
• Βεβαιωθείτε ότι το βρέφος σας είναι σε θέση να αρχίσει να τρώει όταν είναι ψυχοκινητικά έτοιμο.  Συγκεκριμένα κάθεται με στήριξη, βάζει τα χέρια στο στόμα, δείχνει ενδιαφέρον για το φαγητό και δεν εμφανίζει το αντανακλαστικό εξωθήσεως της γλώσσας (δηλαδή μπορεί να καταπίνει χωρίς να βγάζει έξω τη γλώσσα και να απωθεί το φαγητό).
• Δώστε ποικιλία τροφών κατάλληλων για την ηλικία του μωρού σας χωρίς πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι. Τρόφιμα που έχουν από μόνα τους «φυσική λαβή» ή σχήμα καμπύλης για να μπορεί το βρέφος να το κρατεί καλύτερα είναι πιο εύκολη επιλογή.  Με αυτό τον τρόπο λαμβάνει το φαγητό με τον αντίχειρα και το δείκτη και αρχίζει να τρώει και να το απολαμβάνει.
• Μερικά ενδεικτικά κατάλληλα τρόφιμα για το βρέφος σας  είναι: ψημένα πράσινα λαχανικά όπως μπρόκολο, μαρούλι, σπανάκι, μαγειρεμένο κρέας, όσπρια, αυγά,  ψωμί, μακαρόνια, μπανάνα, πατάτα, καρότο καλά μαγειρεμένο.

Η επίσημη συμβουλή από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας είναι η έναρξη της εισαγωγής στερεών τροφών με τη μορφή πουρέ και παράλληλα να δίνετε στα βρέφη τροφές να τρώνε με το χέρι.